Co to znaczy Mesjasz?

Często słyszymy w kościele, że Jezus jest Mesjaszem. Ale co to znaczy? Odpowiedzmy sobie również na pytanie: co Stary Testament mówi na temat Mesjasza?

Hebrajskie słowo „maszijah” מָּשִׁיחַ znaczy „mesjasz”, choć w dosłownym tłumaczeniu, to po prostu „namaszczony”, czyli ktoś poświęcony Bogu/posłany przez Boga. W języku greckim słowo mesjasz to χριστός. A zatem, słowa „Jezus Chrystus”, które są transliteracją greckiego Ἰησοῦς χριστός (Jesus Christos), znaczą nic innego jak: Jezus Mesjasz

Chociaż w Starym Testamencie namaszczani byli zarówno kapłani (Kpł 8,12), prorocy (1 Krl 19,16; Iz 61,1) jak i królowie (1 Sm 16,13), to jednak słowo Mesjasz (namaszczony) było przede wszystkim kojarzone z nowym królem. To właśnie z tego powodu Herod Wielki, kiedy usłyszał, że urodził się Mesjasz, natychmiast chciał Go zgładzić (Mt 2,1-18). Jest zasadne, aby tutaj również przytoczyć wymowne słowa kapłanów i uczonych w Piśmie, którzy kpili z Jezusa wiszącego na krzyżu: Mesjasz, król Izraela, niechże teraz zejdzie z krzyża, żebyśmy widzieli i uwierzyli (Mk 15,32). Taki był również tytuł kary śmierci Jezusa: Król żydowski (Mk 15,26).

Najważniejszym momentem podczas intronizacji króla było namaszczenie. Wówczas to nowy władca otrzymywał Ducha Bożego (por 1 Sm 16,13). W tym miejscu należy przypomnieć, że w okresie monarchii Izraela (XI–VI wiek przed Chr.) nie było jeszcze jasnego podziału między władzą religijną a polityczną. W zasadzie to król był przedstawicielem zarówno politycznym, jak i religijnym narodu. Dla przykładu możemy przytoczyć fragment z Księgi Królewskiej, gdzie jest opisany moment zakończenia budowy świątyni jerozolimskiej (X wiek przed Chr.). Błogosławieństwa ludowi nie udzielił żaden z kapłanów, ale uczynił to sam król Salomon: Potem król się odwrócił i pobłogosławił całe zgromadzenie Izraela (1 Krl 8,14). Po powrocie z niewoli babilońskiej (539 przed Chr.), Żydzi wrócili na teren Judei. Teren Samarii i Galilei zostanie podbity przez Żydów dopiero na przełomie II/I w. przed Chr., za panowania Aleksandra Janneusza (103-76 przed Chr.). W związku z tym, iż w okresie po niewoli babilońskiej Judea była nieustannie pod panowaniem różnych mocarstw (Persja, Grecja, Rzym) i władzę w Izraelu sprawowali namiestnicy podlegli okupantowi, znacznie wzrósł w tym czasie autorytet arcykapłana.

A zatem Jezus jest Mesjaszem, czyli Prorokiem, Kapłanem, a nade wszystko Królem.

Prorokiem, ponieważ nauczał i głosił ewangelię (dobrą nowinę) o królestwie Bożym, Kapłanem, ponieważ złożył w ofierze samego siebie na krzyżu, jako ofiarę przebłagalną za grzechy całej ludzkości (w Nowym Testamencie w sposób szczególny ten temat jest podjęty przez autora Listu do Hebrajczyków), oraz Królem, ponieważ jest Panem i Królem wszechświata. Jak to wyrazi autor Apokalipsy: Królem królów i Panem panów (Ap 19,16).

Żydzi nie rozpoznali w Jezusie zapowiadanego Mesjasza, dlatego że ich oczekiwania miały charakter narodowo-religijny. Oczekiwali Mesjasza (króla), który wyzwoli ich od Rzymian (okupujących Palestynę już od roku 63 przed Chr.), oraz założy zapowiadane królestwo Boże. Królestwo, które wg wyobrażeń Żydów, miało powstać na ziemi. Wiele na temat Mesjasza oraz oczekiwanego królestwa Bożego, możemy przeczytać w apokryfach żydowskich pochodzących z I w. przed Chr.: Księga Hioba, Psalmy Salomona, Wyrocznie Sybilli.

Rodzi się pytanie, czy Jezus-Mesjasz wypełnia zapowiadane proroctwa? Tak, Jezus wypełnia proroctwa Starego Testamentu dotyczące Mesjasza. Nie realizuje ich jednak w taki sposób jak oczekiwała tego większość ówczesnych Żydów. Przynosi bowiem wolność, ale nie od Rzymian, lecz od wrogów o wiele bardziej niebezpiecznych, czyli od demonów i od śmierci wiecznej. Zakłada również fundamenty królestwa Bożego, jednakże nie w wymiarze doczesnym, ale wieczne w niebie. Jak to czytamy w Ewangelii Jana: Królestwo moje nie jest z tego świata (J 18,36). Jezus odkupił ludzkość i otworzył bramy nieba. Od tego momentu, każdy ma szansę być zbawiony. Wszystko zależy od tego, jak skorzystamy z daru wolności, który otrzymaliśmy od Boga.

Główne teksty w Starym Testamencie zapowiadającego nadejście Mesjasza 

Już w Księdze Rodzaju mamy tajemniczy tekst, który jest powszechnie uważany za tekst mesjański. Chodzi o Rdz 49,10. Umierający Patriarcha Jakub błogosławi swoim synom, szczególną uwagę poświęcając Judzie. Zapowiada, że:

Nie zostanie odjęte berło od Judy 
ani laska pasterska spośród kolan jego, 
aż przyjdzie ten, do którego ono należy (hebr. szilo שילו), 
i zdobędzie posłuch u narodów! (Rdz 49,10)

Późniejsze interpretacje rabinackie będą mocno podkreślać mesjański charakter tego passusu, dostrzegając w terminie szilo שילו postać oczekiwanego Mesjasza. W Targumie Onkelosa czytamy: Aż przyjdzie Mesjasz, do którego należy królestwo i któremu poddadzą się wreszcie wszystkie królestwa ziemi. Jeszcze mocniejszy tekst znajdujemy w Targumie Pseudo-Jonatana:… aż do czasu, gdy przyjdzie król Mesjasz, najmłodszy z jego synów i któremu poddadzą się wszystkie narodyPodobną interpretację znajdujemy w Targumie Neofiti: Nie [ustaną] powstawać królowie spośród tych z domu Judy ani pisarze uczący Prawa od synów jego synów, aż do czasu przyjścia Króla Mesjasza, do którego należy panowanie i któremu będą podlegać wszystkie królestwa. Również Talmud babiloński widzi w terminie szilo שילו Mesjasza, jak również midrasz do Księgi Rodzaju: aż nadejdzie ten, co jest jego (Bereszit Rabba 99).

Kolejnym proroctwem zapowiadającym nadejście Mesjasza jest fragment z Księgi LiczbWidzę go, lecz jeszcze nie teraz, dostrzegam go, ale nie z bliska, wschodzi gwiazda z Jakuba, a z Izraela podnosi się berło (Lb 24,17). Jeden z targumów tłumaczy ten tekst następująco: Widzę go, lecz jeszcze nie teraz, dostrzegam go, ale nie z bliska. Król powstanie spośród tych, co są w domu Jakuba, wódz spośród tych, co są w domu Izraela.

Jest konieczne, aby tutaj także wspomnieć o proroctwie skierowanym przez proroka Natana do króla Dawida. Przypomnijmy, że król Dawid żył na 1000 lat przed narodzinami Jezusa! Wspomniane proroctwo znajduje się w 2 Księdze Samuela. W długiej wypowiedzi proroka Natana, do najistotniejszych słów, które Bóg przez niego wypowiada do króla Dawida, należy zaliczyć: Przede mną dom twój i twoje królestwo będzie trwać na wieki. Tron twój będzie utwierdzony na wieki (2Sam 7,16). Słowo dom (hebr. bait בית) ma szerokie znaczenie i może oznaczać zarówno dom, jak i również świątynię, ród, rodzinę. Od tego czasu w tradycji żydowskiej powstanie przekonanie, potwierdzone przez proroków, że z tejże dynastii pojawi się Mesjasz – idealny Król, który ustanowi królestwo Boże (Por Mt 1,1). Królestwo to będzie królestwem wiecznym.

W Starym Testamencie Najwięcej proroctw dotyczących mającego pojawić się Mesjasza znajdujemy w Księdze Izajasza i w Psalmach. Do jednego z najbardziej znanych passusów z Księgi Izajasza należy zaliczyć proroctwo: Oto panna pocznie i porodzi syna (Iz 7,14). Słowa te zostaną zacytowane przez Ewangelistę Mateusza w odniesieniu do Jezusa i Maryi, z tą małą różnicą, że zamiast słowo panna (hebr. alma עלמה) pojawi się tam słowo dziewica (ἡ παρθένος, por. LXX) Oto dziewica pocznie i porodzi syna (Mt 1,23). Innym tekstem z częsci zwanej Proto-Izajaszem, są słowa odnoszące się do Mesjasza i pełnych obfitości i dobrobytu czasów mesjańskich:

I wyrośnie różdżka z pnia Jessego, wypuści odrośl z jego korzeni. I spocznie na niej Duch Pański, duch mądrości i rozumu, duch rady i męstwa, duch wiedzy i bojaźni Pańskiej. Upodoba sobie w bojaźni Pańskiej. Nie będzie sądził z pozorów ani wyrokował według pogłosek; raczej rozsądzi biednych sprawiedliwie i pokornym w kraju wyda słuszny wyrok. Rózgą swoich ust uderzy gwałtownika, tchnieniem swoich warg uśmierci bezbożnego. Sprawiedliwość będzie mu pasem na biodrach, a wierność przepasaniem lędźwi. Wtedy wilk zamieszka wraz z barankiem, pantera z koźlęciem razem leżeć będą, cielę i lew paść się będą pospołu i mały chłopiec będzie je poganiał. Krowa i niedźwiedzica przestawać będą ze sobą przyjaźnie, młode ich razem będą legały. Lew też jak wół będzie jadał słomę. Niemowlę igrać będzie na gnieździe kobry, dziecko włoży swą rękę do kryjówki żmii. Zła czynić nie będą ani działać na zgubę po całej świętej mej górze, bo kraj się napełni znajomością Pana, na kształt wód, które przepełniają morze (Iz 1,11).

Jesse to nikt inny, jak ojciec króla Dawida. W ten sposób autor nawiązuje do proroctwa proroka Natana. Również prorok Ezechiel będzie podtrzymywał to proroctwo pisząc o idealnym pasterzu, który pojawi by paść swój lud. Imię owego pasterza będzie Dawid. W ten sposób prorok Ezechiel wlewa także nadzieję narodowi izraelskiemu będącemu w niewoli babilońskiej (VI w. przed Chr.). W tamtym bowiem czasie nie było króla, naród był w niewoli, a dynastia dawidowa została przerwana. Wielu zatem mogłoby pomyśleć, że proroctwo Natana nigdy się nie zrealizuje. Tymczasem prorok zapewnia, że tak nie jest:

Sługa mój, Dawid, będzie królem nad nimi, i wszyscy oni będą mieć jedynego Pasterza, i żyć będą według moich praw, i moje przykazania zachowywać będą i wypełniać. Będą mieszkali w kraju, który dałem słudze mojemu, Jakubowi, w którym mieszkali wasi przodkowie. Zamieszkają w nim oni i synowie, i wnuki ich na zawsze, a mój sługa, Dawid, będzie na zawsze ich władcą. I zawrę z nimi przymierze pokoju: będzie to wiekuiste przymierze z nimi. Osadzę ich i rozmnożę, a mój przybytek pośród nich umieszczę na stałe. Mieszkanie moje będzie pośród nich, i Ja będę ich Bogiem, a oni będą moim ludem. Ludy zaś pogańskie poznają, że Ja jestem Pan, który uświęca Izraela, gdy mój przybytek będzie wśród nich na zawsze» (Ez 37,24-28).

W Księdze Micheasza dowiadujemy się, że Mesjasz urodzi się w Betlejem: A ty, Betlejem Efrata, najmniejsze jesteś wśród plemion judzkich! Z ciebie wyjdzie dla mnie Ten, który będzie władał w Izraelu, a pochodzenie Jego od początku, od dni wieczności (Mi 5,1).

W Księdze Daniela pojawia się tajemnicza postać Syna Człowieczego, któremu zostanie oddane panowanie nad wszystkimi narodami. Owszem, będzie to panowanie wieczne: Patrzyłem w nocnych widzeniach: a oto na obłokach nieba przybywa jakby Syn Człowieczy. Podchodzi do Przedwiecznego i wprowadzają Go przed Niego. Powierzono Mu panowanie, chwałę i władzę królewską, a służyły Mu wszystkie narody, ludy i języki. Panowanie Jego jest wiecznym panowaniem, które nie przeminie, a Jego królestwo nie ulegnie zagładzie (Dn 7,13-14). Tytuł Syna Człowieczego jest o tyle znaczący, że Pan Jezus nie będzie używał w stosunku do siebie słowa „Mesjasz”, ale właśnie „Syn Człowieczy”. Termin ten jest zapożyczony zarówno z Księgi Daniela jak i z apokryficznej Księgi HenochaW dniu sądu wszyscy królowie, władcy, panujący zobaczą i rozpoznają siedzącego na sprawiedliwy tronie chwały i sprawującego sąd […]. Będą przerażeni i zatrwożeni i doznają cierpienia, kiedy zobaczą Syna Człowieczego w chwale (1Hen 62,3-5).

Słowa Pana Jezusa wypowiedziane podczas konania na krzyżu: Boże, mój Boże czemuś mnie opuścił (Mt 27,46) są cytatem słów Psalmu 22. Jest to Psalm mesjański, który opisuje zarówno cierpienia jak i triumf nadchodzącego Mesjasza. Oto fragment tego Psalmu: Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił? Daleko od mego Wybawcy słowa mego jęku. Boże mój, wołam w ciągu dnia, a nie odpowiadasz, i nocą, a nie zaznaję pokoju. A przecież Ty mieszkasz w świątyni, Chwało Izraela! Tobie zaufali nasi przodkowie, zaufali, i Tyś ich uwolnił; do Ciebie wołali i zostali wybawieni, Tobie ufali i nie doznali wstydu. Ja zaś jestem robak, a nie człowiek, pośmiewisko ludzkie i wzgardzony przez lud. Szydzą ze mnie wszyscy, którzy na mnie patrzą, rozwierają wargi, potrząsają głową: «Zaufał Panu, niechże go wyzwoli, niechże go wyrwie, jeśli go miłuje». O cierpieniach Mesjasza wspomina także Księga Izajasza w tzw. 4 Pieśniach Sługi Jahwe (Iz 42-53). Na szczególną uwagę zasługuje tutaj czwarta Pieśń Sługi Jahwe (Iz 52,13-53,12), gdzie znajdujemy między innymi, takie słowa jak: On dźwigał nasze boleści (53,4). Są one o tyle znaczące, że jest to pierwszy raz występująca w Biblii idea o zastępczym zadośćuczynieniu za cudze winy.

Jest jeszcze wiele innych fragmentów w Starym Testamencie zapowiadających nadejście Mesjasza. Wydaje mi się jednak, że te które przedstawiłem należą do najważniejszych. I pomimo tego, iż ukazują nam one różne oblicza Mesjasza (idealny król z rodu Dawida, Mesjasz czasów ostatecznych, cierpiący Sługa Jahwe, Syn Człowieczy, doskonały Pasterz itd.), to z łatwością zauważamy, że wpisują się one wszystkie w postać Jezusa.

o. dr Jakub Waszkowiak

Polecam również filmik na temat mesjasza

Ten post ma jeden komentarz

  1. Faustynka

    Dziękuję bardzo, korzystam w przygotowywaniu się do katechez 🙂 Cieszę się, że odkryłam nowe źródełko wiedzy:)

Leave a Reply

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.